معارف و معلولیت

معلولیت منحیث یک پدیده ای فراگیر و همه شمول تمام سکتور ها  را در برگرفته و پاسخگویی مناسب همگانی را مطالبه می کند ، هر نهاد و ساختاری در بخش کاری خود مکلفیت دارند تا مسوولیت های شانرا انجام دهند. معلولیت در طول زمان با بشریت بوده و به نحوی از انحنا تبارز کرده است و همچنان ادامه خواهند داشت، بناً برنامه های منظم و تدابیر پیشگیرانه را جداً می طلبد. نقش و مکلفیت هر ارگان در جای خود از اهمیت بالای برخودار است و هرکدام در جای خود در بخش های از زندگی جامعه معلولیت و اشخاص دارای معلولیت نقش ایفا می کند.

معلولیت با معارف رابطه نزدیک و جدی دارد، سکتور فعال و کارای معارف در کشور می تواند به یکی از اساسی ترین نیازمندی های جامعه معلولیت و اشخاص دارای معلولیت پاسخ قناعب بخش ارایه کند، معارف نقش مهم را در شمولیت ، مشارکت کامل اجتماعی و بهره مندی اشخاص دارای معلولیت از زندگی مناسب به عهده دارد، اینجاست که نقش معارف حیاتی می شود و معارف با اتخاذ تدابیر به موقع می توانند چنین زمینه های اساسی شمولیت اجتماعی را برای اشخاص دارای معلولیت در جامعه فراهم نماید.

خوشبختانه سکتور معارف در کشور به نیازمندی های تعلیمی، حرفوی و ارتقای سطح کیفی نظام آموزشی گام های ارزنده و قابل دید را انجام داده است، علی رغم توجهات جدی معارف به معلولیت و کارهای انجام شده  ولی با آن هم هنوز معارف مسوولیت و مکلفیت های سنگین و مهم را بدوش داشته و باید در صدد تطبیق آنان برایند.

آگاهی دهی جامعه از معلولیت، حقوق اشخاص دارای معلولیت ، راه های پیشگیری از معلولیت و توانبخشی آنان از طرق معلمان، کمیته های والدین، برنامه های رسانه ای معارف و گزنش معلولیت در نصاب های مختلف تعلیمی فعالیت های ارزشمندی است که تا هنوز انجام شده، تداوم و گسترش آن به تمام مناطق کشور برای بهره مندی تمام شهروندان کشور از چنین آگاهی و معلومات ضروری است و به دسترس همگان قرار گیرد.

مطرح شدن مسایل معلولیت در پالیسی ها و استراتژی های معارف برای اولویت قرار دادن معلولیت در صدر برنامه های سکتور آموزشی کشور بیشتر از بیش عرصه های: خدمت رسانی ، راهنمای، توانبخشی، تداوی، کابرد اصطلاحات و لغات شایسته ای مناسب کرامت انسانی، شمولیت اجتماعی و پذیرش کرامت پسند و حقوق محور اشخاص دارای معلولیت را در سطوح مختلف جامعه و معارف نهادینه نموده ، فرهنگ مسوولیت پذیری و رابطه های متقابل همنوعی را بیشتر از بیش تقویه و تهداب گذاری می نماید .

معارف کشور با ایجاد زمینه ها وفرصت های تعلیمی برای اشخاص دارای معلولیت و کودکان دارای معلولیت می توانند شمولیت آنانرا در جامعه تضمین نماید ، باعث رشد و تقویه خودباوری و اعتماد به نفس آنان شده، آنان را از مشکلات مختلف روانی نجات دهد و از پیچیدگی ها و معضلات بعدی ناشی از ناهنجاری های روانی از جمله افسردگی، ترس، اضطراب و استرس جلوگیری نماید، شمولیت شاگردان دارای معلولیت در مکاتب مختلف از طریق آموزش فراگیر در کنار شاگردان بدون معلولیت از ابتدای دوران زندگی و طفولیت به تدریج  آنان با هم آشنا شده و یکدیگر تفاوت های انسانی شانرا درک نموده شناخت و فهم بهتر بوجود خواهند آمد، زمینه های زندگی اجتماعی و گروهی فراهم می شود بدین ملحوظ است که تلفیق اجتماعی و احترام متقابل به یکدیگر یکی از اصلی ترین کارهای است که سکتور همه پذیر و فراگیر معارف انجام دهد.

تعلیم و تربیه  زود هنگام برای زدون موانع و پیشگیری از مشکلات احتمالی بعدی در مراحل اولیه رشد و نموی کودک دارای معلولیت بسیار با اهمیت و حیاتی است ، مراقبت های و راهنمای های زود هنگام، تعلیم زود هنگام، توانبخشی زودهنگام نقش حیاتی و سازنده را در زندگی اشخاص دارای معلولیت بازی می کند.  

نظام همه شمول و فراگیر معارف به نیازمندی های همه کتگوری های مختلف معلولیت یکسان برخورد نموده ، زمینه های آموزش تمام گروه های معلولیت را با در نظرداشت ظرفیت ، نیازمندی و انتخاب شان فراهم می نماید ، چنانچه که خوشبختانه معارف کشور در بسیاری ساحات تعلیمی مختلف گروه های معلولیت فعالیت های مهم و چشمگیری را برای جامعه ناشنوایان و روش ضمیران یا نابینایان انجام داده است، ولی به نیازمندی ها و فرصت های تعلیمی شاگردان دارای معلولیت های روانی، فکری و ذهنی کارهای اساسی صورت نگرفته است، اما با در نظر داشت معلولیت به عنوان اولویت وزارت معارف ، دست اندرکاران محترم امور معارف توجه جدی را مبذول دارند تا همه اشخاص دارای معلولیت بدون در نظرداشت معلولیت های شان از حقوق یکسان تعلیم بهره مند شوند .

با رشد مکاتب خصوصی در کشور در پهلوی نظام آموزشی دولتی آنان نیز مسوولیت های فراهم سازی فرصت های تعلیمی برای اشخاص دارای معلولیت و کودکان دارای معلولیت را به عهده دارند و سهولت های لازم برای دسترسی و شمولیت آنان را فراهم نماید.

هرچند که وزارت محترم معارف فعالیت های اساسی را در برنامه هایش شامل نموده ، قابل قدر بوده و کسی نمی تواند نادیده بگیرد، ولی بازهم برای بهتر شدن و بلند بردن کیفیت هرچه بیشترخدمات، موارد ذیل برای تذکر جهت تطبیق پیشنهاد می شود:

·         تطبیق مواد مندرج قانون حقوق و امتیازات اشخاص دارای معلولیت و برنامه عمل ملی اشخاص دارای معلولیت مختص وزارت معارف

·         اولویت دادن به عرضه خدمات آموزشی برای اشخاص دارای معلولیت

·         تطبیق برنامه های مختلف آموزشی تعلیمات فراگیر و تعلیمات خاص

·         فراهم سازی سهولت ها و تربیه کادر مسلکی  خط بریل برای نابینایان و زبان اشاره برای ناشنوایان

·         ارایه آگاهی دهی برای خانواده ها و اشخاص دارای معلولیت جهت شمولیت آنان در برنامه های آموزشی در تعلیمات فراگیر و خاص وآموزش حرفه 

·         الزامی ساختن تمام مقررات دسترسی فزیکی برای تمام ساختمان ها و مراکز تازه تأسیس آموزشی و مناسب سازی مکاتب قبلاً اعمارشده با معیارهای دسترسی فزیکی

·         تربیه خود اشخاص دارای معلولیت مختلف منحیث کدر در نظام آموزشی کشور

·         شمولیت نیازمندی ها و سهولت برای جذب کودکان دارای معلولیت در برنامه های تعلیمات قبل از مکتب

·         تدویر برنامه های آمادگی برای شمولیت در مکاتب برای اشخاص دارای معلولیت و کودکان دارای معلولیت

·         تربیه و آموزش معلمین و دست اندرکاران معارف  با مفاهیم معلولیت

·         ایجاد کمیته های اشخاص دارای معلولیت در مکاتب

·         نشر برنامه های مختلف از معلولیت از طریق رادیو تلویزیون معارف بزبان های کشور

·         ایجاد مراکز منابع آموزشی برای اشخاص دارای معلولیت و کودکان دارای معلولیت

·         فراهم سازی سهولت های آموزشی برای کودکان دارای معلولیت فکری، روانی و ذهنی

·         ایجاد انستیتوت های حرفوی و مسلکی عرصه معلولیت از جمله: تعلیمات فراگیر، تعلیمات خاص، کارمندان اجتماعی، مشاوره توانبخشی روانی و غیره با همکاری نهادهای مرتبط

·         گزنش موارد حقوقی اشخاص دارای معلولیت و سایر موارد که چگونه از معلولیت جلوگیری شود و غیره در نصاب تعلیمی مکاتب مختلف ابتداییه، متوسطه، ثانوی، مکاتب تعلیمات دینی،  تربیه معلم و انستیتوت ها صنوف 14 دولتی و خصوصی

·         در نظر گرفتن و رعایت نمودن مقررات دسترسی فزیکی توسط مکاتب و انستیتوت های خصوصی در کشور

·         تخفیف در مصارف و فیس مکاتب خصوصی برای اشخاص دارای معلولیت در مکاتب خصوصی

·         شمولیت و استخدام اشخاص دارای معلولیت در مکاتب خصوصی کشور

·         ایجاد شعبات و دیپارتمنت های مسلکی عرصه تعلیمی اشخاص دارای معلولیت از جمله دیپارتمنت تعلیمات خاص و تعلیمات فراگیر

·         تدویر کنفرانس ها، نشست ها، کارگاه ها ی علمی و اکادمیک عرصه معلولیت برای کارمندان وزارت معارف و نهادهای همکار عرصه تعلیمی اشخاص دارای معلولیت

·         دادخواهی برای شمولیت نیازمندی های اشخاص دارای معلولیت در امتحانات کانکور مجهز با خط بریل و زبان اشاره و سایر نیازمندی اشخاص دارای معلولیت مختلف

·         در نظر گرفتن سهمیه معین اشخاص دارای معلولیت در بورسیه های تحصیلی وزارت معارف

·         تقویه مکاتب و لیسه های نابینایان و ناشنوایان موجود و همچنان ایجاد چنین مکاتب در ولایات دیگر

·         هماهنگی با نهادهای تطبیق کننده برنامه های توانبخشی مبتنی بر جامعه با شبکه توانبخشی مبتنی بر جامعه و سایر فعالین

·         همکاری برای ایجاد قانون زبان اشاره و خط بریل

·         همکاری برای تبلیغ و نشر اصطلاحات کرامت پسند و صحیح از مفاهیم و واژه های معلولیت از طرق مختلف

·         چاپ و نشر مواد درسی برای اشخاص دارای معلولیت مختلف از جمله کتب، فرهنگ بزبان های اشاره و بریل و سایر مواد درسی و آگاهی دهی

وزارت معارف با اولویت قرار دادن معلولیت در برنامه هایش می تواند نهاد پیشتاز عرصه خدمات رسانی برای جامعه معلولیت پنداشته شود و الگویی باشد برای سایر نهادهای محترم دولتی و غیر دولتی که چگونه مسایل معلولیت را نهادینه سازد.

نوت: این مطلب در فصلنامه تربیت وزارت معارف شماره 13 بچاپ رسیده است