قبل از همه، میخواهم آخرین تعریف ارایه شده از معلولیت را خدمت
خوانندگان محترم پیشکش نمایم؛ زیرا تعاریف
هم به مروز زمان دچار تغییر و تحول
مفهمومی گردیده است و ابعاد اجتماعی و محیطی در ایجاد معلولیت نقش اساسی را بازی
می کند. کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت، تعریف جامع تر از معلولیت فراهم می
سازد و در ماده اول معلولیت را اینگونه تعریف می کند: افراد داراي معلوليت شامل
كساني مي شوند كه داراي عارضه درازمدت فيزيكي، ذهني، فكري و يا حسي مي باشند كه در
تعامل با موانع گوناگون امكان دارد مشاركت كامل و مؤثر آنان در شرايط برابر با
ديگران در جامعه متوقف گردد.
حال که معلولیت اینگونه تعریف می شود و عوامل مختلف در
ایجاد آن سهم دارد و به بخش های مختلف دسته بندی گردیده است، پس معلولیت شنوایی
یکی از دسته های معلولیت است و تعداد قابل ملاحظه ای از کمیت جهان را بخود اختصاص
داده است میخواهم فشرده ی از آمار و ارقام موجود در رابطه به معلولیت شنوایی را با
خوانندگان عزیز شریک سازم، نظر به آمار سازمان صحی جهان در حدود 360 میلیون[1]
انسان در جهان معلولیت شنوایی دارند.
آنچه باعث معلولیت و یا سنگینی شنوایی می شود و او خود می
تواند در درازمدت معلولیت شنوایی را یا شدید تر کرده یا به صورت دایمی ناشنوایی ببار
آورد منوط به سلسله ای از عوامل است، سازمان صحی جهان برخی از عوامل معلولیت زای
شنوایی را این گونه برشمرده است: عوامل ژنتیکی، مشکلات ولادی، امراض مشخص عفونی،
امراض مزمن گوش، استفاده از یک سری دارو ، قرار گرفتن در معرض صدای بیش از حد و
سالخوردگی. برخی از عوامل فوق الذکر قابل درمان و پیشگیری نیز است. درافغانستان
جامعه ناشنوایان کمیت قابل ملاحظه را در کنار سایر معلولیت ها در کشورها تشکیل می دهد.
نظر به سروی ملی معلولیت درافغانستان که در سال 2005 راه اندازی شد و تعداد اشخاص
دارای معلولیت شدید را 2.7% نشان داد و از آن جمله 26% آنرا معلولیت حسی شامل نابینایی
و ناشنوایی احتوا می کند، از جمله 196000 کودک واجد شرایط مکتب به تعداد 34700 (18%)
آن کودکان دارای معلولیت شنوایی و بینایی اند.
البته داشتن آمار و ارقام دقیق در همه بخش ها و بخصوص
معلولیت خیلی اساسی و مهم است، هراندازه که آمار دقیق و بروز داشته باشیم به همان
اندازه برنامه ریزی دقیق و منظم و متناسب به نیازمندی آنان تهیه و طراحی می شود،
اما این بدین معنی نیست که هیچ برنامه و طرحی نداشته باشیم، یک مقدار آمار پایه
داریم که می تواند برای مسوولان جامعه معلولیت مفید واقع شود و در درازمدت به جمع
آوری ارقام و معلومات برنامه ریزی کند.
بخش ارقام موجود در رابطه به معلولیت های شنوایی در
افغانستان و جهان را یک جا با برخی از عوامل معلولیت های شنوایی دانستیم. آمار و
ارقام ما را در قسمت اولویت دهی و در شناسایی وسعت و عمق مشکلات یاری می کند و باید به آن
برنامه و طرح داشت. جامعه ناشنوایان در افغانستان در کنار معلولیت نابینایی و معلولیت
ذهنی از مشکلات مضاعت و متعدد رنج می برند و اینها در درون جامعه معلولیت فراموش
شده است در حالی که بصورت کل اشخاص دارای معلولیت در کشور جز اولویت حکومت بصورت
عملی آن نیست اما ناشنوایان محروم تر است.
هرچند که موانع و مشکلات پیشرو جامعه ناشنوایان در کشور به
مراتب بیشتر از آن است که در این نوشته به آن پرداخته شود اما صرف خواستم تا برخی
از مشکلات و موانع را یادآوری کنیم، البته بررسی و پرداختن به همه موانع اجتماعی
آنان نیازمند تحلیل همه جانبه و وسیع است و باید بصورت تخصصی و همه شمول روی آن
کار شود.
ناشنوایان در عرصه های مختلف به مشکلات و موانع روبرویند،
در ابتدا آنان در درون خانواده با مشکلات بزرگ تآمین ارتباطات و مکالمه مواجه اند
و همین طور بعد تر در جامعه با مشکلات مواجه می شوند و به سختی می تواند با جامعه ارتباط
برقررا کند و مشکلات خود را بیان کند. موانع گفتاری و زبانی در ایجاد ارتباطات
مانع عمده برای آنان محسوب می شوند، در حالیکه زبان اشاره منحیث یک زبان مطرح است
اما خانواده و جامعه با این زبان آشنایی ابتدایی ندارند و نمی تواند مشکلات و
خواسته های فرزند شان را در درون خانواده درک کند و به موقع بدان پاسخ مناسب و
درست ارایه کند.
مشکلات این قشر مانند مشکلات سایر دسته های معلولیت در
ابعاد آموزشی، صحی، دسترسی، کاریابی، بازتوانی می باشند اما اینها بخاطر مشکلات
تکلمی و زبانی با مشکلات مختلف روبرو می شوند و در نتیجه برای شان مشکل ساز می شود.
زیرا ازیک طرف مشکل تکلمی دارند و از طرف دیگر جامعه هم بصورت مناسب آماده همکاری
و پذیرش نیستند، بنابراین مشکلات آنان لاینحل باقی می ماند.
خوشبختانه برخی از مشکلات این قشر در سطح ملی با انفاذ قانون
حقوق وامتیازات اشخاص دارای معلولیت تا حدودی در قانون رفع شده است و مانند سایر
اشخاص دارای معلولیت حقوق شان برسمیت شناخته شده است و بدون تبعیض از بهره مندی از
حقوق برخوردارند اما در عمل بهره مندی از این مفاد با مشکلات جدی رو به رو است.
تا هنوز ما مکاتب و مراکز آموزشی محدود برای فراهم سازی
زمینه آموزشی این قشر داریم و فقط به چند ولایت محدود است هرچند که فعالان داخلی و
خارجی در زمینه کارهای بسا مفید انجام داده اند ولی با آنهم هنوز برای همه در همه
ولایت نبوده است و همه ناشنوایان نتوانسته اند در همه جا از آن مستفید شوند، ضروری
است قبل از ورود به مکاتب عمومی ناشنوایان باید در مکاتب اختصاصی آموزش های لازم
آمادگی را بیاموزند و بتوانند مانند سایر اطفال از مکاتب عمومی بهره برند. البته
هنوز ذهنیت های در جامعه وجود دارد و فکر می کنند که ناشنوایان باید به مکاتب خاص
آموزش بیبنند و فکر می کنند که اینها خاص اند و نیاز به مکاتب خاص دارند،
خوشبختانه این نگاه در سطح برنامه ریزان دچار تغییر و تحول شده است و نهادهای دست
اندرکار دولتی بخصوص وزارت معارف با امکانات اندک دست داشته بدنبال آموزش فراگیر است و این ایده را میخواهد
نهادینه سازد که خود گام بسیار مهم است و باید همین طور باشد.
جامعه برای همه است و همه باید از امکانات جامعه و سهولیت
های جامعه بصورت یکسان بهره مند شوند و استعداد و ظرفیت های متفاوت باید در یک فضا
درس بخواند و شاگردان و محصلین از توانایی و استعداد متنوع هم صنفی های آشنا شوند
و اساس تبعیض و انزوا از مکاتب زدوده شود. اشخاص دارای معلولیت نباید در فضای خاص
بصورت دایمی آموزش بیبینند بلکه باید با دیگران در یک فضا درس بخوانند. همدیگر
پذیری و همدیگر شناسی از این جا یاد گرفته می شود.
خوشبختانه افغانستان به کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت
الحاق شده است و به همه ی حقوق و نیازمندی اساسی جامعه ناشنوایان مانند سایر اشخاص
دارای معلولیت پرداخته است. با اجرایی شدن این کنوانسیون حقوق ناشنوایان رفع خواهد
شد و زمینه های شمولیت مؤثر آنان در جامعه فراهم می شود. افغانستان نیز در سال
2013 به کنوانسیون مراکش پیوسته است که می تواند زمینه را برای فراهم سازی مواد و
کتاب درسی و اکادمیک به قالب قابل دسترس فراهم سازد.
به امید روزی که مواد مندرج در قوانین و کنوانسیون ها در
عمل پیاده شود و مشکلات ناشنوایان رفع شود.
نوت: این مطلب در ماهنامه حقوق بشر ارگان نشراتی کمیسیون مستقل
حقوق بشر افغانستان شماره سال سیزدهم شماره ی سوم جوزا 1394 نشر شده است.
http://www.aihrc.org.af/home/monthly/4828
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر